کنتاکتور یک قطعه الکترومکانیکی است که برای کنترل جریان الکتریکی در سیستم‌های برقی استفاده می‌شود. این قطعه به صورت یک سوئیچ الکتریکی عمل می‌کند که می‌تواند بارهای الکتریکی را روشن کند، خاموش کند و یا تغییر وضعیت بارها را کنترل کند. کنتاکتورها در صنایع مختلف، از جمله صنایع خودروسازی، صنعتی و ساختمانی استفاده می‌شوند و در مدارهای برق با قدرت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. تعمیر و نگهداری آنها نیز مهم است و قابلیت تحمل جریان بالا، مقاومت در برابر سایش و کارکرد قابل اعتماد از ویژگی‌های اصلی آنها هستند.
حالت کارکرد کنتاکتور همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد به صورت سوئیچ الکتریکی عمل می‌کند، به این معنی که می‌تواند بارهای الکتریکی را روشن و خاموش کند و یا تغییر وضعیت آنها را کنترل کند.
کنتاکتور به طور اساسی از چند قسمت تشکیل شده است. این قسمت‌ها شامل کاتالیست، بابیک (ارتعاش‌گیر)، لوله‌های آهنربا، هسته آهنربا، ویپر(Pole) و بازوهای کنترلی (که برای حرکت کاتالیست به کار می‌روند) هستند. در کنتاکتورها، کاتالیست (المان قابل حرکت) در حالت عادی معمولاً باز است و به کاربر اجازه می‌دهد تا بارهای الکتریکی را به طور دستی کنترل کند. اما هنگامی که کنتاکتور فعال می‌شود و به طور الکتریکی تحریک می‌شود، کاتالیست به حالت بسته یا باز کامل تغییر می‌کند و جریان الکتریکی به بار انتقال می‌یابد یا قطع می‌شود.
وقتی کنتاکتور فعال می‌شود، سیگنال کنترلی (مانند ولتاژ) به آن اعمال می‌شود تا بازوهای کنترلی درست حرکت کنند. حرکت بازوهای کنترلی، باعث جابجایی کاتالیست می‌شود که در نتیجه باز یا بسته شدن لوله‌های آهنربا را تأمین می‌کند. این لوله‌ها برق را از یک منبع به بار منتقل می‌کنند یا جریان را از بار قطع می‌کنند. بسته شدن لوله‌های آهنربا، کنتاکتور را در حالت بسته قرار می‌دهد و اجازه می‌دهد تا جریان الکتریکی به بار جریان دهد.
از کنتاکتورها برای کنترل بارهای الکتریکی، مانند موتورها، پمپ‌ها، آسانسورها و تجهیزات صنعتی استفاده می‌شود. وقتی یک سیگنال کنترلی به کنتاکتور اعمال می‌شود و کنتاکتور فعال می‌شود، اتصال الکتریکی بین قطعات داخلی آن برقرار می‌شود و جریان الکتریکی را از منبع به بار یا لاین برق متصل یا قطع می‌کند.
کنتاکتورها به منظور حمایت از طول عمر بیشتر عملکرد و قابلیت تحمل بالای جریان طراحی شده‌اند. از طریق استفاده از قطعات مکانیکی و مواد مقاوم در برابر سایش، کنتاکتورها قادرند به طور مداوم جریان الکتریکی را کنترل کنند.
به علاوه، کنتاکتورها معمولاً با ویژگی‌ها و قابلیت‌های اضافی همراه هستند، مانند قابلیت حفاظت در برابر ولتاژ بالا، حفاظت در برابر جریان بالا، قابلیت تحمل شرایط سخت و دماهای بالا و قابلیت ادغام با سیستم‌های کنترل دیگر. بنابراین می‌توان گفت کنتاکتورها ابزاری قدرتمند در کنترل بارهای الکتریکی برای انواع صنایع و برنامه‌های برق هستند.
در طبقه‌بندی کنتاکتورها بر اساس ظرفیت جریان الکتریکی، انواع مختلفی وجود دارند. در ادامه برخی از انواع کنتاکتورها بر اساس آمپر درج شده بر روی آنها را ذکر خواهیم کرد.
اولین مورد از انواع کنتاکتور برحسب آمپر، کنتاکتورهای کوچک (Small Contactors) هستند که مقدار جریان آنها معمولاً تا 20 آمپر است. کنتاکتورهای متوسط (Medium Contactors) دومین مورد است که مقدار جریان آنها نیز بین 20 تا 100 آمپر قرار دارد. سومین مورد از طبقه بندی این قطعات بر اساس آمپر، کنتاکتورهای بزرگ (Large Contactors) هستند که مقدار جریان آنها از 100 آمپر به بالا است.
کنتاکتورهای خاص (Special Purpose Contactors) اما به عنوان آخرین کنتاکتور از این طبقه بندی است که برای کاربردهای خاص و نیازهای منحصر به فرد مانند کنتاکتورهای نورپردازی یا کنتاکتورهای ویژه موتورها طراحی شده‌اند.
مقادیر آمپر هر یک از این انواع کنتاکتورها ممکن است بر اساس سازنده و استانداردهای مختلف، متفاوت باشد. لازم به ذکر است که این فقط چند مثال از انواع کنتاکتورها است و کماکان انواع دیگری نیز وجود دارد که بر اساس ظرفیت جریان الکتریکی یا مصارف خاص دیگر طبقه‌بندی شده‌اند.
نصب کنتاکتورها معمولاً در سیستم‌های برق قدرت استفاده می‌شود تا جریان بالایی را کنترل کند. این کنتاکتورها برای روشن و خاموش کردن دستگاه‌ها یا تجهیزات برقی بزرگتر مانند موتورها، پمپ‌ها استفاده می‌شوند. در ادامه توضیحاتی برای نصب کنتاکتورها آمده است:
در مرحله اول با قطع برق شروع کنید. قبل از هر کاری، برق را از تجهیزات قطع کنید و اطمینان حاصل کنید که خطر شوک الکتریکی وجود ندارد. پس از آن نوبت به انتخاب و اتصال منبع تغذیه خواهد رسید. ابتدا منبع تغذیه را انتخاب کنید که به کنتاکتور وصل شود. این شامل کابل برق و قطعات مربوطه می‌شود. لازم به ذکر است که حتما از سیم‌های پرقدرت و با خاصیت عایق بالا استفاده کنید.
همانطور که می‌دانید کنتاکتور دارای قطب‌های ورودی و خروجی است. اکنون لازم است تا سیم‌های برق از منبع تغذیه به قطب‌های ورودی کنتاکتور متصل شوند. سپس سیم‌های خروجی کنتاکتور به تجهیزات مورد نظر (مانند موتور یا پمپ) متصل شوند.
حالا نوبت به نصب و راه‌اندازی کنترل رسید. کنتاکتورها معمولاً دارای نقطه‌های کنترل هستند که از طریق سیم‌های کنترلی به آنها وصل می‌شوند. این سیم‌ها برای کنترل روشن و خاموش کردن کنتاکتور استفاده می‌شوند، مانند استفاده از دکمه‌ها، سنسورها، تایمرها و سایر وسایل کنترلی.
پس از نصب کنتاکتور و اتصال صحیح تمامی سیم‌ها، برق را به سیستم برگردانید و عملکرد کنتاکتور را تست کنید. اطمینان حاصل کنید که کنتاکتور درست عمل می‌کند و تجهیزات متصل به آن به طور صحیح روشن و خاموش می‌شوند.
به این نکته توجه داشته باشید که نصب و راه‌اندازی کنتاکتورها ممکن است نیازمند دانش فنی و الکتریکی باشد. در هر صورت، بهتر است از یک تکنسین مجرب در این زمینه کمک بگیرید تا از نصب صحیح و سالم آن اطمینان حاصل کنید.
کنتاکتور تک‌فاز یک قطعه الکترونیکی است که برای کنترل و سوئیچینگ بارهای الکتریکی در سیستم‌های توزیع برق تک‌فاز استفاده می‌شود. این دستگاه به صورت یک ترمینال فیزیکی با دو ورودی (ورودی نرمال برق و ورودی کنترل) و یک خروجی (برای بار الکتریکی) طراحی شده است.
وظیفه اصلی کنتاکتور تک‌فاز، برقراری و قطعی جریان برق به صورت خودکار در صورت نیاز انجام است. ورودی نرمال برق به عنوان منبع تغذیه اصلی به کنتاکتور متصل می‌شود، در حالی که این ورودی برای کنترل عملکرد کنتاکتور به کار می‌رود.
وقتی که ورودی کنترل فعال شده و سیگنال مناسب را دریافت می‌کند، کنتاکتور تک‌فاز بسته می‌شود (قطع جریان برق) و به بار الکتریکی اجازه عبور دادن می‌دهد. در مقابل، هنگام قطع ورودی کنترل، کنتاکتور باز شده و جریان برق قطع می‌شود.
کنتاکتورهای تک‌فاز معمولاً در سیستم‌های نورپردازی، چیلرها، پمپ‌ها و موتورها استفاده می‌شوند. آنها به صورت فشارقوی معمولاً در پنل‌های برق نصب می‌شوند و می‌توانند بارهای سنگین را کنترل کنند.
مهمترین مزیت‌های استفاده از کنتاکتورهای تک‌فاز عبارتند از:
لازم به ذکر است که عملکرد و ویژگی‌های دقیق هر کنتاکتور تک‌فاز ممکن است بسته به سازنده و مدل مختلف، متفاوت باشد.
کنتاکتور سه فاز یک قطعه تجهیزات الکتریکی است که برای کنترل و عملکرد موتورهای سه فاز استفاده می‌شود. این دستگاه به طور معمول در صنعت، ساختمان‌ها و سیستم‌های برقی استفاده می‌شود. یک کنتاکتور سه فاز شامل چندین قسمت اساسی است که به طور کلی عبارت‌اند از معابر برق، معابر کنترل، قطب‌های کنتاکتور و مغناطیس که در ادامه هریک را توضیح خواهیم داد.
در رابطه با معابر برق باید به این نکته اشاره کنیم که کنتاکتور سه فاز حاوی سه معبر برق است که به ترتیب با نام‌های R (فاز راست)، S (فاز مرکزی) و T (فاز چپ) شناخته می‌شوند. این معابر به منظور اتصال مستقیم به خطوط برق سه فاز استفاده می‌شوند.
معابر کنترل نیز شامل معابری است که جهت کنترل عملکرد کنتاکتور استفاده می‌شود. به طور معمول، معابر کنترلی شامل ورودی‌های استارت (Start) و استاپ (Stop) برای راه‌اندازی و توقف موتور هستند.
قطب‌های کنتاکتور سه فاز به منظور ایجاد اتصالات الکتریکی با خطوط برق سه فاز استفاده می‌شوند. هر قطب شامل یک فشار قوی (فاز) و یک فشار ضعیف (همراه با کنترل) است. با عملکرد صحیح قطب‌ها، جریان الکتریکی از خطوط برق به موتور انتقال می‌یابد.
مغناطیس کنتاکتور سه فاز یک قطعه الکترومکانیکی است که برای کنترل و مدیریت جریان الکتریکی در سیستم‌های سه فاز استفاده می‌شود. این کنتاکتورها از نظر عملکرد با رله‌ها شباهت دارند، اما برای کنترل بارهای سه فاز از آنها استفاده می‌شود. همچنین مغناطیس کنتاکتور سه فاز دارای سه قسمت اصلی است که عبارتند از سوئیچ کنتاکتور، میدان مغناطیسی و سپر مغناطیسی.
یکی از مواردی که خیلی از کاربران این قطعه با آن سر و کار دارند استفاده از کنتاکتورها در تابلو برق است تا جریان الکتریکی را کنترل و مدیریت کنند. وظیفه اصلی کنتاکتور در تابلو برق عبارت است از کنترل جریان، حفاظت از سیستم، اتصال و قطع بار و تحمل بالای شدت جریان که در ادامه به هریک از این موارد خواهیم پرداخت.
استفاده از کنتاکتور نسبت به کلید در برق و کنترل صنعتی دارای مزایای متعددی است. در ادامه به برخی از مزایای استفاده از کنتاکتور اشاره شده است:
اگرچه کنتاکتور مزایای بسیار زیادی دارد، اما محدودیت‌ها و معایب خود را نیز دارد. از جمله مهمترین معایب استفاده از کنتاکتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در بالا با کنتاکتور و ویژگی‌های آن آشنا شدید، اگر تصمیم خود را برای خرید کنتاکتور گرفته‌اید باید بدانید که رعایت برخی نکات در هنگام خرید بسیار مهم است. از جمله مهمترین نکات در هنگام خرید کنتاکتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
همانطور که گفته شد کنتاکتور یک قطعه الکتریکی است که در سیستم‌های قدرت و کنترل استفاده می‌شود. این قطعه به عنوان یک سوئیچ الکتریکی عمل می‌کند و برای کنترل جریان برق در مدارهای صنعتی و تجاری استفاده می‌شود. این قطعات دارای مجموعه‌ای از کلیدها (کنتاکت‌ها) هستند که با تنظیم وضعیت آنها می‌توان جریان برق را روشن و خاموش کرد.
فروشگاه صنعتی تولید دیتا توزیع کننده انواع ترموکوپل در ایران است. شما می توانید برای افزایش اطلاعات عمومی به مقالات، plc چیست و علت خرابی plc ، مراحل اجرای پروژه‌های اتوماسیون صنعتی مراجعه کنید. همچنین برای دریافت اطلاعات بیشتر و خرید محصولات با کارشناسان در ارتباط باشید.
صنایع تولید دیتا (صنایع تولید گرما) فعالیت خود را در سال ۱۳۴۹ آغاز کرد. در سال ۱۳۷۰ با حضور مهندس نخعی کارگاه تولید الکترو المنت آزادگان در راستای طراحی و تولید کلیه المنت‌های صنعتی، کوره و آون‌های برقی، تابلو برق، انواع ترموکوپل، المنت‌های تنش زدایی، ارایه خدمات فنی و مهندسی و توزیع محصولات صنعتی زیمنس آلمان را افتتاح کردند.
