رله کنترل فاز یک قطعه الکترومکانیکی است که برای کنترل جریان یا ولتاژ در مدارهای الکتریکی استفاده می‌شود. این رله‌ها عموماً برای کنترل روشنایی، گرما، سرمایش و دیگر وظایف خانگی و صنعتی استفاده می‌شوند. رله کنترل فاز معمولاً دارای ورودی و خروجی همراه با عملکرد مغناطیسی است و با فعال شدن جریان مغناطیسی، مدار خروجی را باز می‌کند یا می‌بندد تا جریان یا ولتاژ را کنترل کند. این رله‌ها به نوعی کلید الکترومغناطیسی هستند که توسط سیگنال‌های الکتریکی کنترل می‌شوند و در اثر این کنترل، جریان یا ولتاژ را در مدارها قطع یا وصل می‌کنند.
این نوع رله‌ها برای کنترل و محافظت بردارهای تک فاز استفاده می‌شوند. رله‌های تک فاز برای ولتاژهای AC و DC متفاوتی طراحی شده‌اند و باید با ولتاژ مدار مطابقت داشته باشد. همچنین برای جریان‌های مختلفی طراحی می‌شوند که باید با جریان مدار نیز مطابقت داشته باشد.
رله‌های تک فاز می‌توانند به صورت ON-OFF راه‌اندازی شوند یا برای کاربردهای خاصی نظیر تاخیر در راه‌اندازی استفاده شوند. این نوع رله‌ها برای عملکرد بهینه باید توان مصرفی مناسبی داشته باشند. همچنین ابعاد رله‌های تک فاز باید با فضای مجموعه‌ای که در آن قرار خواهد گرفت، مناسب باشد.
این نوع رله‌ها برای کنترل و محافظت بردارهای سه فاز استفاده می‌شوند. ویژگی‌های اصلی رله‌های سه فاز عبارتند از:
رله عدم تعادل فاز یک نوع رله است که در سیستم های برقی به منظور کنترل و حفاظت از فازهای سیستم استفاده می شود. این رله برای تشخیص عدم تعادل در ولتاژ یا جریان بین فازهای مختلف سیستم بکار می‌رود. در صورتی که عدم تعادل نسبت به یک حد آستانه تعیین شده توسط کاربر را تشخیص دهد، رله عمل می‌کند و به عنوان یک سیگنال خروجی، یک کنترل برای سیستم فراهم می‌سازد.
به عنوان مثال، در یک سیستم توزیع برق سه فاز، این رله می‌تواند استفاده شود تا ولتاژ و جریان بین سه فاز را نظارت کند و در صورت عدم تعادل قابل قبول، مدار را قطع کند تا موازنه در جریان بین فازها برقرار شود و خطراتی ناشی از عدم تعادل را جلوگیری کند.
رله عدم تعادل فاز می‌تواند در صنایع مختلفی اعم از صنایع برق، صنایع راه آهن، صنایع نفت و گاز، سیستم‌های تهویه مطبوع و غیره کاربرد داشته باشد. این رله برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی در برابر عدم تعادل فاز، خرابی‌ها و حوادث ناخواسته که می‌تواند با تغییرات بدون سابقه در جریان و ولتاژ فازها رخ دهد، به کار می‌رود.
رله توالی فاز (Phase Sequence Relay) یک نوع رله کنترل فاز است که برای بررسی ترتیب صحیح فازهای برق استفاده می‌شود. در یک سیستم سه فاز، ترتیب درست فازها بسیار مهم است و هر گونه تغییر یا عکس العمل نادرستی می‌تواند به خطر افتادن تجهیزات و ماشین آلات منجر شود.
رله توالی فاز توسط تغییرات فازها بین خروجی ها و داخلی آن تشخیص می‌دهد که آیا ترتیب صحیح فازها رعایت شده است یا خیر. در صورتی که ترتیب درست باشد، رله توالی فاز سیگنال خروجی تولید می‌کند که می‌تواند برای کنترل و مانیتورینگ استفاده شود. در صورتی که ترتیب نادرست باشد، رله حمایتی می‌تواند اقدامات خودکاری را انجام دهد مانند قطع برق یا اعلام خطر.
استفاده از رله توالی فاز برای حفاظت و کنترل در سیستم‌هایی که دارای بارهای حساس به ترتیب فاز هستند بسیار مهم است. همچنین، مصارف صنعتی و صنایع بزرگی که از سیستم‌های قدرت سه فازه استفاده می‌کنند، ممکن است نیاز به رله توالی فاز داشته باشند تا از بهینه‌سازی عملکرد سیستم و جلوگیری از هرگونه عیب و خرابی ناشی از ترتیب نادرست فازها برخوردار شوند.
رله خرابی فاز یک نوع از رله‌های کنترل فاز است که وظیفه حفاظت از مدارهای الکتریکی و الکترونیکی در برابر خرابی یکی از فازهای سیستم برق را دارد. وقتی یکی از فازهای سیستم برق قطع می‌شود یا جریان آن به دلیل خرابی کاهش یا صفر می‌شود، رله خرابی فاز به صورت خودکار عمل می‌کند و با قطع کردن تغذیه به بخش‌های غیرمطلوب یا حفاظت شده، هرگونه تلفات جدی را جلوگیری می‌کند.
علاوه بر حفاظت از مدارها، رله خرابی فاز می‌تواند به عنوان یک دستگاه آچار معکوس در مدارهای کنترلی و قدرت مورد استفاده قرار بگیرد تا به صورت خودکار به مدارها و تجهیزات برق اعلام کند که یکی از فازها خراب شده است و نیاز به تعمیر دارد. به عبارت دیگر، رله خرابی فاز می‌تواند از جریان برق موجود در دو فاز دیگر برای تشخیص همزمان خرابی فاز استفاده کند و واکنش مناسبی را نشان دهد.
رله پایش ولتاژ یکی از انواع رله‌های کنترل فاز است. این رله با تشخیص ولتاژ خارج از محدوده طبیعی یا بروز اختلالات در ولتاژ کار می‌کند و به منظور جلوگیری از آسیب به تجهیزات یا محافظت از سیستم استفاده می‌شود.
وظیفه اصلی رله پایش ولتاژ، مانیتور کردن ولتاژ در یک سیستم است. این رله هنگامی که ولتاژ خارج از محدوده مشخص شده تنظیم شده توسط کاربر باشد، عملکرد خاصی را انجام می‌دهد. به طور معمول، رله پایش ولتاژ شامل ولتاژ برقراری و ولتاژ قطع را شناسایی می‌کند.
هدف اصلی رله پایش ولتاژ، حفاظت از تجهیزات و دستگاه‌های الکتریکی در برابر خرابی‌ها و خطرات به دلیل ولتاژ پایین و یا ولتاژ بالا است. همچنین، بسته به نوع رله پایش ولتاژ و تنظیمات آن، ممکن است اختلالات دیگری مانند تنظیمات احتمالی مرتبط با جریان یا زمان را نیز تشخیص دهد و واکنش نشان دهد.
به طور کلی، هر نوع رله کنترل فاز باید با ویژگی‌های مناسب برای کاربرد خاص خود طراحی شده و عملکردی قابل اعتماد و مناسب را ارائه کند.
در رله کنترل فاز، از الگوریتم‌های مختلفی برای کنترل تنظیمات فاز استفاده می‌شود. برخی از الگوریتم‌های رایج در این حوزه عبارتند از:
همه این الگوریتم‌ها با استفاده از فیدبک خروجی فرآیند به عنوان ورودی خود، تنظیمات فاز را بهینه می‌کنند. البته الگوریتم‌های دیگری نیز وجود دارند که در رله کنترل فاز مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما این الگوریتم‌ها مهمترین و رایج‌ترین هستند.
همانطور که اشاره شد رله کنترل فاز یکی از روش‌های معروف برای کنترل دستگاه‌های الکترونیکی است. در ادامه به بررسی مزیت‌های رله کنترل فاز می‌پردازیم.
اما این قطعه الکترومکانیکی علاوه بر مزیت‌هایی که گفته شد، دارای محدودیت‌هایی نیز هست که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
از جمله سیستم‌هایی که رله کنترل فاز می‌تواند با آن‌ها همکاری کند، می‌توان به سیستم‌های خودکارسازی هوشمند مربوط به خانه‌ها (مانند سیستم‌های خانه هوشمند) و سیستم‌های مدیریت انرژی شبکه‌های برق اشاره کرد.
با ارتباط رله کنترل فاز با سیستم‌های هوشمند، امکان کنترل و مدیریت بهینه‌تر مصرف برق فراهم می‌شود. به عنوان مثال، در یک سیستم خانه هوشمند، رله کنترل فاز می‌تواند بر اساس نیاز و میزان مصرف برق در دستگاه‌های مختلف، فازهای مختلف را روشن یا خاموش کند. این کار باعث می‌شود تا انرژی برق کمتری تلف شود و مصرف برق بهینه‌تر شود.
در شبکه‌های هوشمند نیز، رله کنترل فاز می‌تواند با سیستم‌های مدیریت انرژی و سیستم‌های خطا‌یاب نیروی برق ارتباط برقرار کند. این ارتباط به کنترل و مدیریت بهتر توزیع برق و خطاپذیری بیشتر در شبکه نیروی برق کمک می‌کند.
به طور کلی، همکاری رله کنترل فاز با دیگر سیستم‌ها و ارتباط آن با شبکه‌های هوشمند، باعث بهبود عملکرد و بهینه‌تر شدن مصرف برق در سیستم‌ها و شبکه‌های برق می‌شود.
رله کنترل فاز یک دستگاه الکترومکانیکی است که برای کنترل و مدیریت جریان و ولتاژ برق در سیستم‌های برقی استفاده می‌شود. این وسیله می‌تواند مجموعه‌ای از سیستم‌های برقی را در صفحه فاز به هم متصل کند و آن‌ها را هماهنگ کند. این رله‌ها شامل تک فاز، سه فاز، عدم تعادل فاز، توالی فاز، خرابی فاز و پایش ولتاژ هستند که از کاربردهای آن‌ها نیز می‌توان به کنترل سرعت موتور، کنترل راه اندازی موتور، حفاظت سیستم‌های برقی، کنترل صنعتی و کنترل تجهیزات خانگی اشاره کرد.
صنایع تولید دیتا به عنوان نمایندگی رسمی زیمنس در تهران فعالیت می کند. این مجموعه تمامی تجهیزات برند زیمنس را در اختیار شما قرار می دهد. همچنین با بررسی بلاگ تولید دیتا می توانید اطلاعات کاملی از ابزارها و تجهیزات اتوماسیون صنعتی دریافت کرده و با نحوه کارکرد آن ها اشنا شوید.
صنایع تولید دیتا (صنایع تولید گرما) فعالیت خود را در سال ۱۳۴۹ آغاز کرد. در سال ۱۳۷۰ با حضور مهندس نخعی کارگاه تولید الکترو المنت آزادگان در راستای طراحی و تولید کلیه المنت‌های صنعتی، کوره و آون‌های برقی، تابلو برق، انواع ترموکوپل، المنت‌های تنش زدایی، ارایه خدمات فنی و مهندسی و توزیع محصولات صنعتی زیمنس آلمان را افتتاح کردند.
